16مالك كه خود از پيشگامان بيعت با امام على(ع) بود، در گرفتن بيعت براى آن حضرت نقش بارزى داشت. 1 سپس وى در زمره ياران باوفا و صميمى اميرمؤمنان در آمد و به همراه ديگر افراد قبيله نخع در نبردهاى جمل و صفين در ركاب اميرمؤمنان جنگيد. مالك در اين نبردها، به‌ويژه در صفين نقشى محورى داشت. او به همراه قبيله‌اش با همه توان از امام على(ع) حمايت كرد و درواقع از اركان سپاه امام محسوب مى‌شد، چنان كه در اين نبرد مالك به «افعى عراقيان» و «قوچ عراق» معروف شد. 2
به مالك اشتر «كبش العراق» گفتند؛ زيرا كبش، قوچ شاخدار است كه معمولا گله گوسفند دنباله روى او هستند و او جلودار آنهاست و درواقع اين لقب مالك، كنايه از آن است كه وى، جلودار و سپهسالار لشكريان على(ع) در عراق بود. او در نبرد صفين پس از نشان دادن دلاورى و شجاعت عجيب به اين لقب معروف شد.
در حوادث دوران خلافت اميرمؤمنان مالك لحظه‌اى غفلت نكرد و همواره وفادار و گوش به فرمان آن حضرت بود. امام‌شناسى و معرفت‌شناسى او كامل بود؛ و ازاين‌رو در ميدان‌هاى خطير حوادث يكه‌تاز بود و در آزمايش‌ها و فراز و نشيب‌ها نلغزيد و همواره شعارش اين بود كه على بر حق است و حق با على است و بايد در راه حق، جان فدا كرد.