214 مى‌گرفت. از جمله اقداماتى كه دولت عثمانى در اين زمان انجام داد، اين بود كه در سال 1261ه.ق، حكومت عثمانى به امير مكه شريف محمد بن عون دستور داد با حجاج ايرانى رفتار مناسبى داشته باشند.
در حكومت ناصرالدين شاه بسيارى از شاه‌زاده‌هاى قاجار و برخى صاحب‌منصبان به سفر حج رفتند كه عبد الكريم ميرزا از آن جمله بود. در سال 1263ه .ق به دولت عثمانى اطلاع داده شد كه مادر شاه ايران، مهد عليا و آصف‌الدوله قاجار قصد عزيمت به سفر حج دارند. محمد خان، مصلحت گذار دولت ايران در اين تقرير آورده است:
... بر مبناى روابط خوب و مصافت كامل بر اساس معاهده بين سلطنت سنيه عليه و دولت بهيه ايران و بر مبناى مقتضاى جمعيت اسلام در اثناى راه در حق، مشار اليهما حرمت كامل و رعايت فائق و لازم اجرا شود... .
يكى از همسران شاه نيز بعدها در سلطنت مظفرالدين شاه در سال 1323ه .ق به سفر حج رفت. يكى از آثار مسافرت به حرمين شريفين، برجاى ماندن سفرنامه‌هاى متعدد حج است.
در همين دوره، برخى دولت‌مردان ايران از عثمانى درخواست كردند تا با تعمير و تزيين قبور ائمه بقيع موافقت كند، چنان‌كه وزير اعظم ناصرالدين شاه، ميرزا على‌اصغر خان (م1325ه .ق) خواست بقعه امام حسن مجتبى(ع) را بنا كند، اما به او اجازه ندادند. 1
ه) مظفرالدين شاه (1313 - 1324ه .ق)
روابط ايران با حجاز در اين دوره چندان گسترده نبود؛ زيرا مظفرالدين شاه، فردى عليل و ناتوان بود و سه بار به بهانه معالجه به اروپا سفر كرد. افزون بر آن،