208
2. عوامل مؤثر بر روابط قاجارها با حجاز
الف) حكومت اشراف بر حجاز
امارت اشراف (سادات حسنى و حسينى) بر حرمين شريفين را مى‌توان از عناصر روابط سياسى ايران با حجاز برشمرد. اشراف تحت نفوذ دولت عثمانى قرار داشتند، اما حكومت آنان بر مكه مكرمه و مدينه منوره تقريباً از استقلال نسبى برخوردار بود.
ب) حج‌گزارى ايرانيان
افزون بر استقلال نسبى اشراف كه مى‌توانست در برقرارى روابط با ديگر دولت‌ها تصميم‌گيرنده باشد، حج‌گزارى هر ساله بسيارى از ايرانيان، داشتن روابط با حجاز را ضرورى مى‌ساخت. كنگره عظيم حج ذهن تمام دولت‌هاى مسلمان را متوجه حجاز مى‌ساخت تا در پرتو مناسبات حسنه با حاكمان و صاحب‌منصبان در حرمين شريفين، مراسم حج را بهتر برگزار كنند و اسباب راحتى حجاج را فراهم سازند.
ج) قرابت مذهبى اشراف با ايرانيان
اشراف حاكم بر حجاز از خاندان سادات و منسوبان به اهل‌بيت(عليهم السلام) بودند و از نظر مذهبى به شيعيان ايرانى نزديك بودند؛ 1 زيرا اشراف مكه، گرايش‌هاى زيدى و اشراف مدينه گرايش‌هاى امامى داشتند.
د) كمك‌هاى مالى ايرانيان به اشراف
اشراف تا اندازه‌اى به كمك‌هاى مالى ايرانيان دل‌بسته بودند. از اين رو، به حفظ و گسترش روابط با ايرانيان اهتمام داشتند. شريف مكه جايگاه والايى نزد ايرانيان