17اسلامى، رهاشدن عرب از تعصبات قومى و جهانى‌شدن اسلام، بيانگر جايگاه ارزنده ايرانيان در جهان اسلام مى‌باشد.

گفتنى است نخستين پايه‌گذاران علم تفسير و حديث؛ چون نافع، عاصم، ابن‌كثير، محمد بن اسماعيل بخارى و مسلم بن حجاج نيشابورى، از ايرانيان بودند. ¹ همچنين بزرگ‌ترين دانشمندان اسلامى و رهبران مذاهب چهارگانه اهل تسنن، ايرانى بودند. ² هنوز سده نخست اسلامى به پايان نرسيده بود كه ايرانيان مسلمان صاحب انديشه، در بصره كه از نخستين مراكز اسلامى ايران بود، به درس و بحث مسائل فلسفى و كلامى در پرتو آيات قرآن پرداختند. ³ مى‌توان گفت كه بخشى از حيات معنوى اسلام مديون ايرانيان است و از اين‌رو جنبش تشيع به‌دست آنها شكل گرفت. ⁴

در واقع از زمان تسلط صفويان بر عراق، در آغاز قرن 16 ميلادى تا امروز، ايرانيان بى‌شمارى به دلايل مختلف علمى، سياسى يا اقتصادى و به علت شدت محبتشان به اهل بيت(عليهم السلام)، به عتبات عاليات عراق مهاجرت مى‌نمودند كه همين مسئله باعث مى‌شد تا روابط ميان دو ملت، استوارتر گردد.

همچنين اين هم‌جوارى و ارتباط، باعث شد تا فرهنگ و تمدن ايرانى، بر عراق، به‌ويژه بر شهرهاى زيارتى آن تأثير بگذارد و انديشه و دانش شيعيان ايران، در عراق گسترش يابد. آميختگى انديشه دانشمندان شيعى دو كشور، به پيدايش شيوه‌اى تازه در انديشه دينى عراق انجاميد و رهبرى دينى عراق نيز به‌دست ايرانيان يا كسانى كه ايرانى‌تبار بودند، افتاد. ⁵