190

5. زيارتگاه محمد بن امام حسن(ع) و قاسم بن محمد در دمشق

اين مزار در شمال محله مزّه قديم، انتهاى كوچه موسوم به «شيخ قاسم» كه از ميدان مواسات دمشق منشعب مى‌شود، واقع است. گويا وجه تسميه اين كوچه، به سبب وجود اين مزار است.

اين زيارتگاه، شامل يك فضاى بدون سقف محصور و كوچك، به ابعاد تقريبى 5/5 * 4/2 متر است. (تصوير 101) داخل آن، دو قبر ساخته شده از بلوك‌هاى سيمانى جديد به چشم مى‌خورد. اين دو قبر، به محمد بن امام حسن(ع) و فرزند وى قاسم بن محمد بن امام حسن(ع) نسبت داده مى‌شود. روى هر قبر، قطعه سنگى حاوى كتيبه‌اى قديمى وجود دارد كه در آن نام صاحب قبر ذكر شده است. يكى از اين دو قطعه سنگ، در چند سال اخير، از داخل مزار برداشته، و شايد به جاى ديگرى منتقل شده است. بر سر هر قبر نيز يك عمامه سنگى كوچك به چشم مى‌خورد.

مزار داراى يك درِ آهنى است كه بالاى آن يك لوح سنگى جديد با كتيبه‌اى به خط نستعليق وجود دارد. در اين كتيبه، افزون‌بر نام صاحبان مزار، به احداث بناى مزار به دست احمد بن صالح شعبان در سال 1386ه .ق اشاره شده است.

در كتب انساب و تراجم، از محمد بن امام حسن(ع) نامى برده نشده است. تنها ابن سعد، دو فرزند به نام محمد (محمد اكبر و محمد اصغر) براى امام حسن(ع) نام برده است. به گفته وى، محمد اكبر برادر حسن مثنى از يك مادر، يعنى «خوله بنت منظور غطفانيه» بود. محمد اصغر نيز در كودكى از دنيا رفت و مادرش «ام‌كلثوم دختر فضل بن عباس بن عبدالمطلب» بود. ¹

در اين منبع، اشاره‌اى به وجود فرزندى به نام قاسم براى محمد بن امام حسن(ع) نشده است.