14اجتماعى حكومت‌ها مؤثر بوده است؟
ج) مناسبات حكومت‌هاى مستقر در ايران با ساير حكومت‌ها، همچون مماليك، چه تأثيرى بر مسئله حج داشته است؟
د) تشكيلات و امور اجرايى حج چگونه بوده است؟
ه) چه موانعى در امر برگزارى فريضه حج وجود داشته است؟
3. فرضيه‌هاى پژوهش
براى پرسش‌هاى فوق اين فرضيه‌ها در نظر گرفته شده است:
الف) به‌سبب آشفتگى اوضاع و درگيرى مداوم حكومت‌هاى دوره فترت، توجه كافى به امر حج نمى‌شد و مشكلات بسيارى در اين زمينه وجود داشت. اما با ظهور تيمور در سده نهم كه خود را ناجى دين اسلام مى‌ناميد و جنگ‌هايش را تحت عنوان جهاد انجام مى‌داد، اين روند تغيير كرد؛ تيموريان به امر حج توجه خاصى داشتند و كوشيدند در حرمين شريفين جايگاه و نفوذ ويژه‌اى به‌دست آورند.
ب) گرچه تمام حكومت‌هاى دوره مورد بحث، كوشيدند از منافع سياسى، اقتصادى و اجتماعى حج بهره‌بردارى كنند، اما تيموريان در مقايسه با حكومت‌هاى معاصر خود، همچون مماليك و عثمانى، عملكرد ضعيف‌ترى داشتند.
ج) در دوره فترت پس از سقوط ايلخانى، حكومت‌هاى ايران با به رسميت شناختن خلافت عباسى در قاهره و ايجاد ارتباط خوب با مملوكان، توانستند در مقاطعى كاروان‌هاى زيارتى را به همراه محمل، به مكه اعزام كنند. اما در دوره تيموريان، به‌دليل حمله تيمور به سرزمين مماليك، روابط خصمانه شد و مماليك براى حضور و نفوذ تيموريان در حرمين، كارشكنى‌هاى بسيارى كردند.
د) در ايران اقدامات چندانى در زمينه تأمين امنيت و اصلاح راه‌ها انجام نشد و تشكيلاتى مخصوص حج، همانند آنچه در حكومت‌هاى همسايه، همچون مماليك و