18مدينه هجرت‌گاه او، كوله‌بارى هزار و چهارصد ساله از وقايع تلخ و شيرين، زجرها و شكنجه‌ها، ايثارها و شهادت‌ها را پس از بعثت نبوى و هجرت محمّدى به دوش مى‌كشد.
در حقيقت هر گوشه از اين خاك مقدس، خاطره‌اى دلنشين، آثارى گويا و شواهدى زنده از حضور بهترين مخلوق عالم داشته و يادآور خاطرۀ جانفشانى‌ها و تلاش‌هاى آن حضرت و صحابۀ گرامى او در راه اعتلاى اسلام است.
اكنون ضرورى است براى پاسدارى از اصالت و هويّت تمدّن و فرهنگ اسلامى خود، آثار مقدس اين سرزمين را بيابيم، بشناسيم و بشناسانيم و سرانجام در كتيبۀ قلب و اوراق دل، همچون لوحى محفوظ ثبت كنيم.
روند تخريب بسيارى از اين آثار و اماكن اسلامى، كه طى سال‌هاى اخير رو به گسترش است، نگارنده را بر آن داشت تا براى حفظ و شناسايى اين پيشينۀ تاريخى، به پژوهش و بررسى كامل و مستندى دست زند، باشد تا ان‌شاءاللّٰه مورد عنايت و توجه محققان، پژوهشگران و علاقمندان به تاريخ اسلام و زائران بيت‌اللّٰه الحرام قرار گيرد.
پژوهش حاضر، كه بر اساس مستندترين و اصيل‌ترين منابع تاريخى قرون اوليۀ اسلامى و پژوهش‌هاى متأخر و جديد تهيه شده، سير تاريخى آثار و اماكن مقدس مكّه و مدينه را از آغاز تا كنون در دو بخش مورد بررسى قرار مى‌دهد.
از آنجا كه بسيارى از اين اماكن - متأسفانه - بر اثر حوادث طبيعى و يا اهداف مغرضانه، دستخوش تخريب و ويرانى گرديده؛ لذا فصل‌هايى را هم به شناسايى دقيق آن‌ها اختصاص داده‌ايم.
در پايان، شايسته است از اهتمام معاونت محترم آموزش و پژوهش بعثۀ مقام معظم رهبرى و ديگر كسانى كه در تهيه، چاپ و نشر اين اثر سهيم بوده‌اند، قدردانى كرده، از خداوند متعال توفيق روز افزون آنان را درخواست نمايم.
والسلام عليكم ورحمة اللّٰه وبركاته
اصغر قائدان
1372/9/5