11
مقدمه
زندگى اجتماعى انسان با داد و ستدهايى همراه است؛ بى‌ترديد اين داد و ستدها حقوق متقابلى را ايجاد مى‌كند كه شناخت اين حقوق و مراعات آنها، موجب روابط سالم اجتماعى مى‌شود. پرواضح است كه افراد يك جامعه نسبت به يكديگر حقوقى دارند. البته همين افراد، با در نظر گرفتن برخى ويژگى‌ها، از حقوق بيشترى برخوردارند؛ مانند برادر دينى، همسايه يا يكى از بستگان كه توجه بيشتر به آنان و دقت در رعايت حقوق آنان، از آموزه‌هاى دين اسلام است.
ابعاد اين حقوق، مى‌تواند جسمى، مالى يا آبرويى باشد. ازاين‌رو، همه افراد جامعه بايد درباره حقوق ديگران احساس مسئوليت كنند و از هرگونه تجاوز به جان، مال يا آبروى ديگران بپرهيزند و آنچه را براى خود نمى‌پسندند، براى ديگران هم نپسندند؛ چنان‌كه امام صادق(ع) فرمود:
ايسَرُ حَقٍّ مِنها ان تُحِبَّ لَهُ ما تُحِبُّ لِنَفسِكَ و تَكرَهُ لَه ما تَكرَهُ لِنَفسك.
آسان‌ترين حق از حقوقى كه ديگرى بر تو دارد اين است كه آنچه براى خود دوست دارى، براى او هم دوست بدارى و آنچه براى خويش ناخوشايند مى‌دانى، براى او هم ناخوشايند بدانى. 1