32

اموال خصوصى

اموالى كه پيامبر(ص) شخصاً مالك آنها بود در كتاب‌هاى تاريخ و سيره به عنوان اموال خصوصى پيامبراكرم(ص) به تفصيل فهرست شده و منعكس است. ¹ تكليف اين نوع اموال در زمان حيات پيامبر(ص) با خود او بوده است و پس از درگذشت وى، مطابق قانون ارث در اسلام، به وارث آن حضرت منتقل مى‌شود؛ مگر اينكه ثابت شود كه وارث پيامبر از اموال شخصى او محروم بوده است كه در اين صورت اموال شخصى او بايد به عنوان صدقه ميان مستحقان تقسيم شده يا در راه مصالح اسلامى مصرف شود. در بخش‌هاى آينده درباره اين موضوع بحث گسترده‌اى انجام داده، ثابت خواهيم كرد كه در قانون ارث، ميان وارث پيامبر(ص) و وارث ديگران تفاوتى نيست و روايتى كه خليفه اول به استناد آن وارث پيامبر را از ارث او محروم ساخت، بر فرض صحت، معنى ديگرى دارد كه دستگاه خلافت از آن غفلت ورزيده است.

اموال خالصه

اموال و املاكى كه متعلق به حكومت اسلامى بوده است و پيامبر اسلام(ص)، به‌عنوان ولى مسلمانان در آنها تصرف مى‌كرد و در راه مصالح اسلام و مسلمانان به مصرف مى‌رساند اصطلاحاً خالصه ناميده مى‌شود. در مباحث فقهى بابى است به نام «فىء» كه در كتاب «جهاد» و احياناً در باب «صدقات» از آن بحث مى‌كنند. فىء در لغت عرب به معنى بازگشت است و مقصود از آن سرزمين‌هايى‌است كه بدون جنگ و خونريزى به تصرف حكومت اسلامى در آيد و ساكنان آنها تحت شرايطى تابع حكومت اسلامى شوند. اين نوع اراضى كه بدون مشقت و هجوم ارتش اسلام در اختيار پيامبر اكرم(ص) قرار مى‌گرفت مربوط به حكومت اسلامى بود و سربازان مسلمان