15
مقدمه
شهر كوفه در طول حيات پرفراز و نشيب خود، بستر حوادث و جريانات فراوانى بوده است، برخى از اين حوادث، نقطه عطفى براى تاريخ سياسى و فرهنگى دنياى اسلام بوده است. فتح بخش عمده‌اى از كشور پهناور ايران به دست كوفه‌نشينان، نقش كوفيان در حوادث سه ده نخستين اسلامى به‌ويژه در ماجراى قتل عثمان، پديد آمدن جريانات مختلف سياسى، فقهى، حديثى و كلامى در اين شهر، مركزيت اين شهر براى قيام‌هاى عمده ضدّ اموى و بالاخره نقش كوفيان در برپايى دولت عباسى، تنها بخش كوچكى از مشاهدات اين شهر بوده است.
در اين ميان شايد بتوان گفت مهم‌ترين حوادث تأثيرگذار، در نيمه اول دوران حيات اين شهر بوده است كه اهميت اين نكته هنگامى هويدا مى‌شود كه دريابيم بخش عمده‌اى از اين حوادث مرتبط با شيعيان و به‌ويژه سه امام نخستين شيعه، مى‌باشد كه از آن جمله مى‌توان به جريانات و حوادث دوران حكومت چهار واندى ساله امام على(عليه السلام) در اين شهر، وقوع صلح امام حسن(عليه السلام) و بالاخره قيام امام حسين(عليه السلام) اشاره كرد.
گرچه در باره اين سه امام(عليهم السلام) (به‌ويژه امام اول و سوم) و حوادث عُمر آن بزرگواران، نوشته‌هاى زيادى عرضه شده است، اما نوشته‌اى جامع كه به بررسى جوانب مختلف بسترهاى سياسى، اجتماعى، فرهنگى و اقتصادى زمانه آنها بپردازد، كمتر مشاهده شده است؛ به‌ويژه آنكه اين بسترشناسى، خاص‌تر باشد و فقط يك شهر را، آن‌هم در دوره‌اى معين، مدنظر خود قرار دهد.