34 كودك و خونين رنگ كردن آن به نشانه احترام به خون شهدا و نفرت از ستمگران كه نشان از عمق اهداف زيباى آنان است، كارى غير منطقى است؟!
بله، ما هرگز كارهاى غير منطقى بعضى را كه در اين مراسم‌ها مرتكب مى‌شوند، توجيه نخواهيم كرد؛ ولى به سبب اين موارد اندك كه لازمه طبيعى گستردگى شركت عمومى مردم و عشق و شور والاى آنهاست، هرگز نمى‌توان اصل منطقى آن را ناديده گرفت. از استهزاى امثال نويسنده كه براى زشت جلوه دادن مسئله، سينه‌زنى و زنجيرزنى را به چماق‌زنى تعبير كرده است، نبايد هراسى داشت؛ زيرا كم نبوده‌اند كوته‌فكرانى كه حركات حكيمانه الهى را همچون مناسك حج، مسخره مى‌كردند.
البته ناگفته نماند كه مقصود از تشبيه اين محافل به حركت‌هاى نمادين، تنها بيان بُعد بيرونى اين امور است، نه آنكه اهداف عزاداران را در آن خلاصه كنيم؛ زيرا پديدآورندگان آن صحنه‌هاى پرشور، خود داراى شور و هيجان و ارادت و عشق هستند و خود بيشترين سود معنوى را از آن كارها مى‌برند و تنها براى جلب توجه ديگران، نمايشى را اجرا نمى‌كنند.
ج) برآورده شدن نذر، تأييدى الهى بر آن
نويسنده مى‌گويد كه برآورده شدن نذر، دليل بر جايز بودن آن نيست.
پاسخ
نويسنده بعد از مشاهده برآورده شدن حاجت عمه‌اش، براى آنكه