26جا سخن گفته است. گزارش او درباره غديرخم و ستمى كه بر شيعيان در حجاز رفته، واقعبينانه و منصفانه است. البته گزارش او مربوط به چهار دهه قبل است و بنابر اطلاعات كنونى، توسعه مدينه در حدّ توسعه مكه در حال انجام است. اوضاع عمرانى و كشاورزى بسيارى از مناطق نيز پيشرفت چشمگيرى داشته است.
به هر حال، هيچيك از موارد گفته شده، از اهميت كار نويسنده نمىكاهد. توجه نويسنده به ظلمى كه بر شيعيان در طول تاريخ رفته است و توجه و اعتراض و انتقاد به عقايد وهابيان و عملكرد آنها در مورد اماكن متبركه، بسيار شايسته و داراى اهميت ويژه است.
هجرت
هجرت اسم از هَجْر، از واژههاى كليدى در تاريخ اسلام 1 است. اهميت سياسى و اعتقادى هجرت بسيار واضح است و نيازى به توضيح ندارد؛ زيرا درباره آن دهها مقاله و كتاب نگاشته شده است. احاديث فراوانى در مورد مفهوم هجرت و جايگاه اعتقادى آن در كتب حديثى عامه و خاصه وجود دارد. 2 در نهجالبلاغه چندين مورد به بيان هجرت، پرداخته شده است. 3 در مكاتبات ميان حضرت على(ع) و معاويه به مسئله هجرت اشاره شده است. بنا بر استدلالى، هجرت، بعد از فتح منقطع شده است 4 و كسانى كه پيش از فتح مكه مهاجرت نكردهاند، مهاجر شمرده نمىشوند. برخى به طور مستقل اسامى مهاجران را از كتب سيره و احاديث استخراج نموده و ارائه كردهاند. 5 در آيات متعددى از قرآن،