51عشرة أيّام و يُتمّ ولا ينوي مقام دون عشرة أيّام فيقصّر. وليس ما يقوله غير أهل الاستبصار بشيء: «أنّه يتمّ في هذه المواضع على كلّ حالٍ». 1
با اينكه خصال كتابى فقهى مانند مقنع و هدايۀ صدوق، يا كتابى مخصوص احاديث فقهى مانند فقيه نيست بلكه بيشتر صبغۀ اخلاقى دارد و مشتمل بر روايات اخلاقى است، با اين همه شيخ صدوق اين توضيح را ضرورى ديده و نظر خويش را بيان كرده است و اين نشان دهندۀ اهميت مسأله و اختلافى بودن آن در عصر شيخ صدوق و پيش از آن است و ايشان مخالفان نظر خود را «غير أهل الاستبصار» خوانده است. بارى، اين مسأله اعنى تخيير مسافر بين قصر و اتمام در اماكن اربعه در زمان ما هم معركۀ آراست و تشتّت و اختلاف فتاوى در آن، مردم و بخصوص روحانيون كاروانهاى حج و عمره را سردرگم كرده است. مراجع معاصر (حفظهم الله) جمعاً در اين مسأله در خصوص مكه و مدينه پنج فتوا دارند:
الف) عدم تخيير مطلقاً، و اينكه فرقى بين اماكن اربعه و شهرهاى ديگر نيست.
ب) تخيير فقط در مسجد الحرام و مسجد النبىّ صلى الله عليه و آله قديم نه قسمتهاى توسعه يافته.
ج) تخيير فقط در مسجد الحرام و مسجد النبىّ صلى الله عليه و آله ، اعمّ از قسمتهاى توسعه يافته و مسجد اصلى در قديم، نه در شهر مكه و مدينه.
د) تخيير فقط در شهر مكه و مدينۀ قديم، نه قسمتهاى توسعه يافته مكه و مدينۀ فعلى.
ه) تخيير در تمام شهر مكه و مدينۀ فعلى.
بارى، قائل قول اوّل روايات دالّ بر صحّت اتمام در اماكن اربعه را - مانند شيخ صدوق - حمل مى‌كنند بر ترغيب در ماندن و قصد اقامۀ ده روز در اين اماكن مقدّس، نه اتمام بدون قصد اقامۀ عشره چنان كه قائلان ساير اقوال هم هيچ يك مطابق ظاهر روايت خصال فتوا نداده‌اند؛ زيرا ظاهر روايت خصال تعيّن اتمام در اماكن اربعه است نه تخيير بين قصر و اتمام. به هر حال قائلان اين پنج قول اتفاق نظر دارند كه قصر در اماكن مذكور مطابق احتياط و به اتفاق آراء، صحيح و مجزى است. از اين رو برخى فضلا در حج و عمره - هم