68
4- سجده در مكه
واژه «سجده» در قرآن كريم بيش از نود بار آمده است كه در ميان آنها چندين نمونه خاص است. يكى اين كه خداوند سجده را به كل كائنات نسبت داده است:
وَ لِلّٰهِ يَسْجُدُ مَنْ فِي السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضِ ؛ 1
«و براى خداوند سجده مى‌كنند همه آنها كه در آسمانها و زمينند.»
وَ لِلّٰهِ يَسْجُدُ مٰا فِي السَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِي الْأَرْضِ ؛ 2
«و هرچه در آسمانها و زمين است خدا را سجده مى‌كنند.»
وَ النَّجْمُ وَ الشَّجَرُ يَسْجُدٰانِ ؛ 3
«گياه و درخت سجده‌اش مى‌كنند.»
ديگر اين كه قرآن معتقد است كسى كه اهل سجده است، اثر آن در سيماى او آشكار و هويداست: سِيمٰاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ. 4
در اين آيه دو معنا بيان شده است يكى اين كه سجده اثرى در رخسارۀ همراهان پيامبر صلى الله عليه و آله از خود بر جاى گذاشته است و آن اين كه سيماى آنها، سيماى خضوع و خشوع در برابر خداست. ديگر اين كه در قيامت محل سجدۀ آنها چونان خورشيدى مى‌درخشد و از آن نور ساطع مى‌شود و اين نور باطن آنهاست كه در قيامت به ظهور مى‌رسد. 5
امام صادق عليه السلام در حديثى فرمود:
«أَقْرَبُ مَا يَكُونَ الْعَبْدُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ سَاجِدٌ، قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: