11 يا هِشامُ! إنَّ لله عَلَي‌النّاس حُجَّتَين: حُجَّةٌ ظَاهِرَةٌ وَ حُجَّةٌ بَاطِنَةٌ؛ فَأَمَّا الظَّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَ الأنْبِياءُ وَ الأَئِمَّةُ، وَ أَمَّا البَاطِنَةُ فَالعُقُولُ. ¹

همانا خداوند بر مردم دو نوع حجت دارد: يكى حجت ظاهر و ديگرى حجت باطن، اما حجت ظاهر همان رسولان و انبيا و ائمه‌اند، و اما حجت باطن، عقول مى‌باشد.

از اين حديث و احاديث ديگر استفاده مى‌شود كه اسلام به احكامى كه عقل به طور مستقل در آنها نظر دارد به شرطى كه از انحرافات و غرائز حيوانى به دور باشد و احكام آن عقلى قطعى باشد، مورد احترام بوده و به ديده عظمت مى‌نگرد. و لذا مشاهده مى‌كنيم كه علماى شيعه در طول تاريخ فقاهت، ادله شرعى را در چهار منع: كتاب، سنت، اجماع و عقل منحصر كرده‌اند.

ابن ادريس حلى (539 - 598ه.ق) مى‌فرمايد:

انّ الحقّ لا يعدو اربع طرق: امّا كتاب الله سبحانه، أو سنّة رسوله(ص) المتواترة المتفق عليها، أو الاجماع، أو دليل العقل، فاذا فقدت الثلاثة فالمعتمد في المسائل الشرعية عند المحقّقين الباحثين