47خوشبختانه همان طور كه مرحوم شيخ محمد جواد مغنيه مى‌نويسد اين نوع تقيه در زمان‌هاى دور، يعنى دورانى كه برشيعيان عذاب و شكنجه روا مى‌داشتند بود و امروز كه با آنان ظالمانه رفتار نمى‌شود تقيۀ اضطرارى در بين شيعيان وجود ندارد. 1
2- تقيۀ مداراتى: اما نوع دوم تقيه كه اختصاص به تقيه با اهل سنت دارد، تقيۀ مداراتى است كه آنچه مطلوب است تقوى، و پرهيز از اختلاف و خصومت با اهل سنت به منظور وحدت كلمۀ مسلمين با محبت و دوستى و مدارا با آنان است بدون اين كه ترس و بيم در كار باشد و امروز تقيۀ ما با برادران اهل سنت از اين نوع است.
امام خمينى رضوان الله تعالى عليه در رسالۀ خود مى‌نويسد:
«تقيۀ مداراتى كه نسبت به آن ترغيب شده و عبادت باآن محبوبترين و با فضيلت ترين عبادات است. اختصاص به تقيه (و پرهيز از اختلاف) با اهل سنت دارد.
شايد راز آن، صلاح حال مسلمانان با وحدت كلمه و عدم تفرق و پراكندگى جماعت آنان است، تا اين كه ميان ساير ملل ذليل و خوار نشوند و تحت سلطۀ كفار وسيطرۀ آنان واقع نگردند». 2
و اين كه در فتواى خود نوشته‌ايد شيعه معتقد است كه «من لا تقاة له لا دين له ». منظور تقيۀ مداراتى است و اين سيرت پيامبر اكرم(ص) و مؤمنان واقعى است كه أَشِدّٰاءُ عَلَى الْكُفّٰارِ رُحَمٰاءُ بَيْنَهُمْ . كه اين نوع تقيۀ مداراتى نيز در تمامى مكاتب فقهى اهل سنت تحت عنوان قاعدۀ «استحباب الخروج من الخلاف» آمده مثلاً در مكتب مالكى گفتن «بسم الله الرحمن الرحيم» در نماز مكروه است اما براى حفظ وحدت مستحب است. 3