16مدينه‌شناسى بسيار با ارزش است.

مسلمانان از صدر اسلام تاكنون، توجّه و اهتمام فراوان نسبت به اين شهر و آثار ماندگار و معالم جاودان آن داشته‌اند، و به توصيف وجب به وجب و گام به گام اين شهر پرداخته و هر رويداد آن را به تفصيل بيان كرده‌اند، آثار مكتوب مسلمانان به زبانهاى مختلف كه بيشتر آنها به زبان عربى و فارسى است، مشحون از مباحث مدينه شناسى بوده امّا مطالبشان اغلب پراكنده است. كتابهايى از قبيل:

[آثار مكتوب مسلمانان]

الف: كتابهاى تاريخى و جغرافياى تاريخى ¹

در كتابهاى مانند: المسالك والممالك ابن خُرداذبه (م: 250 ه‍ .ق)، كتاب البُلدان يعقوبى (م:

278 ه‍ .ق)، و فتوح البلدان بلاذرى (م: 279 ه‍ .ق) و الاعلاق النفيسه ابن رُسته (م: 290 ه‍ .ق) و واحسن التقاسيم في معرفة الاقاليم مقدسى (م: 375 ه‍ .ق). و مطالب ارزشمند كتاب تاريخ الرسل و الملوك معروف به تاريخ طبرى كه مؤلف آن ابونصر محمد بن جرير طبرى است و اين كتاب گرانسنگ را در اوائل قرن چهارم هجرى تاليف كرده است و همچنين در معجم البلدان ²ياقوت حموى (م: 626 ه‍ .ق)، و دهها كتاب ديگر دانستنيهاى بسيار مفيدى آورده شده است.

در اينجا بايد به اين نكته اشارت رود كه مطالب موجود در اين كتابها براى آگاهى از وقايع زمان پيامبر اكرم مورد استفادۀ كتابهاى تاريخ عمومى عربى و فارسى قرنهاى بعد قرار گرفته و به همين مناسبت به شهر مدينه و آثار آن نيز توجه شده است. در الكامل فى التاريخ ابن اثير جزرى (م: 630 ه‍ .ق) و البداية والنهاية ابن كثير شامى (م: 774 ه‍ .ق) و