19
مقدّمه
با شكوه‌ترين مراسم عبادى
بى‌شك، حج بزرگترين كنگرۀ اسلامى است. در اين كنگره نمايندگان واقعى امّت اسلامى، از بيش از يكصد كشور دنيا (اعمّ از كشورهاى اسلامى و غير اسلامى) شركت دارند و شايان توجّه اين كه انگيزۀ شركت در اين مراسم يك انگيزۀ به تمام معنا معنوى است كه فضاى كنگره را براى رسيدن به يك وحدت نظر كلّى آماده مى‌سازد.
گرچه ما هرگز از تمام ظرفيت حج استفاده نكرده‌ايم ولى همين مقدار كه از آن بهره گرفته مى‌شود گامى است بلند در راه عظمت اسلام و مسلمين، و مأيوس ساختن دشمن از نفوذ در اين سدّ عظيم، به اميد آن روز كه مسلمانان جهان به ظرفيت واقعى برنامۀ عظيم معنوى و انسان‌ساز حج پى‌ببرند و از آن به عنوان وسيله‌اى براى تعالى در تمام زمينه‌ها استفاده كنند.
در قرآن مجيد دربارۀ حج چند بحث مهم ديده مى‌شود:
نخست آثار و بركات به طور فشرده آمده است.
در بخش ديگرى، قسمت قابل توجّهى دربارۀ اعمال حج، طواف، سعى صفا و مروه، وقوف عرفات و مشعر و منا، قربانى و تقصير و احكام ديگرى دربارۀ «مصدود» و امثال آن به طور كاملاً ظريف و دقيق بيان شده است.
بخشى نيز دربارۀ حضرت ابراهيم خليل شيخ الانبيا و بناى خانۀ كعبه و مراسم قربانى فرزند و مانند آن است كه بسيارى از اعمال حج تداعى كنندۀ فداكارى‌هاى آن پيامبر بزرگ و تفسير كنندۀ اعمال او است.
در تفسير نمونه تمام اين لطايف و ظرايف بحمد اللّٰه آمده است ولى به طور