19
مقدمات و تعاريف
1. موضوع تحقيق و بيان سؤال‌ها
يكى از مهم‌ترين مسائلى كه پس از رحلت پيامبر اسلام(ص) تاكنون مورد توجه و مناقشه مسلمانان بوده، مسئله خلافت و جانشينى ايشان است؛ به‌طورى‌كه هيچ موضوعى به اندازه آن، مورد نزاع و مناقشه نبوده است. شهرستانى در اين‌باره مى‌گويد: «بزرگ‌ترين اختلاف ميان امت، درباره امامت پديد آمد؛ زيرا هيچ‌گاه در اسلام درباره هيچ قاعده و اصل دينى، نزاعى همانند نزاع درباره امامت، واقع نشده است». 1
در اين ميان برخى از متكلمان و مفسران قرآن، كوشيده‌اند براى آنچه پس از رحلت پيامبر اكرم(ص) رخ داد، مستندات قرآنى بيابند. در ميان اين مفسران، بيش از همه فخر رازى (م.606 .ق) سعى كرده با تقريرى خاص، براى خلافت و برترى خليفه اول و ديگر خلفا، دلايل و مستنداتى از قرآن بيابد.
نظر به اهميت موضوع، نقد ادله قرآنى آنان از اهميت بسزايى برخوردار است. بر اساس موضوعى كه طرح شد، سؤالات ذيل مطرح مى‌شود:
- مبانى مفسران اهل‌سنت در موضوع خلافت چيست؟