7

ديباچه

فدك يكى از آبادى‌هاى يهودى نشين و داراى نخلستان‌هاى قابل توجه در نزديكى خيبر بود كه در سال هفتم هجرت و در پى فتح دژهاى خيبر، بدون جنگ در اختيار رسول خدا(ص) قرار گرفت. در فقه اسلامى اين گونه اراضى در زمره خالصجات و اختصاصات پيامبر(ص) بوده و آن حضرت به هر نحو كه مصلحت بداند، در آنها تصرف مى‌كند. چنان‌كه قرآن كريم بدان تصريح دارد: وَ مٰا أَفٰاءَ اللّٰهُ عَلىٰ رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَمٰا أَوْجَفْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ خَيْلٍ وَ لاٰ رِكٰابٍ .... ¹ رسول الله(ص) بنا به دلايلى پس از نزول آيه وَ آتِ ذَا الْقُرْبىٰ حَقَّهُ ... ² فدك را كه حدود ده هكتار بود، در اختيار دختر عزيزش سيده نساء العالمين(عليها السلام) قرار داد و آن حضرت حدود سه سال در حيات رسول الله مالكيت آن را برعهده داشته و اداره مى‌كرد.

با رحلت پيامبر(ص)، دستگاه خلافت به بهانه آنكه پيامبر ارث نگذاشته و هرچه از ايشان برجاى مانده صدقه و از اموال عمومى است، فدك را به انگيزه‌هاى سياسى، اقتصادى و اجتماعى مصادره و از دست حضرت زهرا(عليها السلام) خارج ساخت و اين سنتى شد كه غالب خلفاى بعدى اعم از اموى و عباسى