10اين تجمع بزرگ، آثار و بركات فراوانى دارد كه در آيات قرآن و روايات بيان شده است. تا به حال، آثار متعددى در ابعاد اخلاقى، عرفانى، تاريخى و فقهى حج چاپ شده است، ولى برخلاف تأكيدهاى فراوان امام خمينى (ره) و مقام معظم رهبرى بر ابعاد سياسى و اجتماعى حج، آثار كمترى به اين موضوع اختصاص يافته است.
دشمنان اسلام و استعمارگران تلاش كرده‌اند تا حج را در جنبه فردى و اخلاقى آن محدود كنند. حاكمان سرسپرده نيز مانع از اين شده‌اند كه حج ابراهيمى با تمام ابعاد سياسى و اجتماعى خود بروز كند. در نتيجه جهان اسلام از ظرفيت‌هاى اين موهبت الهى براى تقويت مسلمانان در سطح ملى و بين‌المللى بى‌بهره شده است.
اثر حاضر، حاصل زحمات پژوهشگر ارجمند، جناب آقاى «حسين بافكار» است كه سعى كرده است جنبه‌هاى اجتماعى حج را تبيين و آسيب‌شناسى كند. اميد است كه مورد توجه و استفاده زائران گرامى قرار گيرد و قدمى هرچند مختصر در راستاى تحقق فرهنگ عظيم حج باشد.
انه ولى التوفيق
پژوهشكده حج و زيارت
گروه مطالعات اجتماعى