26

2 نماى كلى حج

مقصود از فلسفه كلى حج، نكاتى است كه به كليت حج مرتبط است، نه بخش و يا حكم خاصى از مجموعه حج.

«حج» جامع بسيارى از عبادت ها است؛ از جمله: نماز، انفاق، طهارات، هجرت، تحمل سختى‌ها در راه خدا، امساك (محرمات احرام و حرم)، كوچ و حركت دسته جمعى، قربانى، اطعام، تولا و تبرّا،جهاد و...

صاحب جواهر(ره) در اين زمينه مى‌نويسد:

«فهو حينئذ رياضة نفسانية و طاعة مالية، و عبادة بدنية، قولية و فعلية و جودية وعدمية و هذا الجمع من خواص الحج من العبادات التي ليس فيها اجمع من الصلاة و هي لم تجتمع فيها ما اجتمع في الحج من فنون الطاعات ¹».

بنابراين حج مجموعه‌اى است كه عبادات ديگر را درخود دارد و معجونى از همه عبادت‌هاى ديگر است؛ولى علاوه برخواص يكايك اجزاء، اين تركيب يك سرى خواص كلى نيزدارد.