67نيست جز گردآورى قرآن كريم و آنچه به آن مرتبط است. مى‌دانيم كه ترتيب قرآن و تاريخ جمع آن و تنظيم سوره‌ها و اعراب و نقطه‌گذارى آن، و نيز تقسيم آن به اجزاء (جزءها) و احزاب (حزبها) از عامل واحدى پديد نيامده، و در فاصله زمانى كوتاهى كامل نشده است; بلكه دورانهايى بر آن گذشته كه با آغاز رسالت شروع شده و با يكى كردن قرآنها در روزگار عثمان و تا زمان خليل بن احمد فراهيدى - كه اعراب گذارى آن را به شكل امروزى كامل كرد - پايان يافته است.
مورّخان، تاريخ گردآورى قرآن را سه مرحله مى‌دانند:
مرحله اول: دوران پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله): در اين زمان قرآن به لحاظ نوشتن و حفظ آن در سينه‌ها جمع آورى شد، و قرآن بر روى كاغذ، تخته‌هايى از پوست و شاخه درخت خرما، سنگ ظريف و استخوان شتر نوشته مى‌شد. زيد بن ثابت مى‌گويد: ما در نزد پيامبر خدا(صلى الله عليه وآله) تأليف مى‌كرديم; يعنى قرآن را بر روى پوست مى‌نوشتيم . 1
مرحله دوم: دوران ابوبكر: در اين دوران نسخه‌اى از قرآن در شاخه درخت خرما و پوست بر اساس حافظه اصحاب نوشته شد.
مرحله سوم: دوران عثمان بن عفان: در اين دوران قرآن در يك جلد جمع آورى شد و عثمان مردم را به پيروى از قرائت واحدى وادار ساخت و نسخه‌هايى از روى آن نوشت و به شهرها فرستاد و بقيه قرآنها را سوزاند. 2
از دسته‌اى از روايات شيعه و اهل سنت استفاده مى‌شود كه امام على(عليه السلام) بعد از وفات حضرت رسول(صلى الله عليه وآله) جهت جمع آورى قرآن كريم از مردم كناره گرفت، و اين موضع امام به دستور رسول خدا(صلى الله عليه وآله) بوده است. حضرت امير(عليه السلام) مى‌فرمود: عبا بر دوش نمى‌گذارم تا قرآن را جمع كنم . روايت شده است كه آن حضرت عبا بر دوش نمى‌گذاشت مگر براى نماز، تا اينكه قرآن راجمع