44 6 نفقه اهل و عيال: امكانات مالى او به اندازه‌اى باشد كه بتواند مقدارى از آن را براى اهل و عيال خود باقى بگذارد كه تا هنگام برگشتن از حج، براى آنها كافى باشد.
اين شرط را همه فقهاى مذاهب غير از مالكيان، معتبر مى‌دانند، و امّا مالكيان با اين كه اين شرط را قبول ندارند حتّى پا را فراتر نهاده و معتقدند: بر مستطيع واجب است تمام وسائلى را كه به آن نيازمند است (مانند وسائل زندگى،زمين، مركب و ابزاركار، كتب علمى و لباسهاى زينتى) بفروشد و به حج برود، البته در صورتى كه بدون فروش اين اقلام، انجام حج ممكن نباشد. 1 ولى بقيه مذاهب چنين كارى را واجب نمى‌دانند.
7 رجوع به كفايت: ثروت يا صنعتى داشته باشد كه پس از بازگشت از حج، براى زندگى او كافى باشد. گرچه مذاهب چهارگانه معروف اهل تسنن، اين شرط را در وجوب حج معتبر نمى‌دانند ولى اكثر فقهاى اماميّه به وجوب اين شرط تصريح كرده‌اند و دليلشان رواياتى در اين مورد آمده است.
دو فرع لازم:
اوّل: آيا «اسلام» از شرائط وجوب حج است يا نه؟ محمد بن ادريس شافعى، اسلام را شرط مى‌داند. 2 ولى شيخ طوسى در كتاب خلاف، اسلام را شرط وجوب نمى‌داند، به خاطر اين كه، همه عبادات بر كافر واجب است با توجّه به اين كه اسلام هم ندارد. و دليل مرحوم شيخ بر اين فتوا عموميّت آيات قرآن و روايات است.
امّا از قرآن به دو آيه استناد كرده است: 1 «وَ لِلّٰهِ عَلَى النّٰاسِ حِجُّ الْبَيْتِ...» آل‌عمران: 2 97 «وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلّٰهِ» بقره: 196 .
بديهى است كه در اين دو آيه «اسلام» قيد نشده است.
و از اخبار هم، به عموم رواياتى كه در باب وجوب حج رسيده، استدلال كرده است. 3 دوّم: در صورتى كه مكلف با زحمت و مشقت و بدون استطاعت شرعيه حج كند، ولى بعداً مستطيع شود آيا از حَجّةالاسلام او كافى است يا نه؟
مالكيان و حنفيان: اعاده حجّ را، در صورتى كه حصول استطاعت در آينده باشد، واجب نمى‌دانند و معتقدند: حجى را كه قبلاً انجام داده كافى است 4 به دليل اينكه استطاعت معتبره در حج، عقلى است، و در اين صورت مكلّف نيز، عقلاً استطاعت دارد.