109شبستان قرار دارد.چون گنبد اصلى،شبيه سر عقاب و سقف شبستان‌هاى دو طرف آن،شبيه بال‌هاى گشودۀ عقاب است،به آن«قبّة النسر»گفته‌اند.
دو گنبدهاى صحن و حياط مسجد
- قبةالمال:اين قبه در غرب صحن مسجد قرار دارد و بر هشت ستون مرمرى استوار است كه با نقاشى‌هاى طلايى رنگ،به نام«فسيفساء»تزيين شده و چون اموال و ذخاير مسجد در آن نگهدارى مى‌شود،به«قبّةالمال»معروف شده است.
- قُبَّةالغوراه:اين قبه به«صخرۀ قربان»نيز معروف است.گويند حضرت هابيل، قربانى خود را كه گوسفندى بود بر اين صخره قرار داد و قربانى،به نشانۀ قبولى،به وسيلۀ آتش سوخت.
- قُبَّةالسّاعات:اين قبّه در شرق صحن اموى و كنار باب‌الساعات قرار دارد و چون محل استقرار ساعت مسجد در آنجا بوده،به«قُبّةالساعات»معروف شده است.
ب) درها
- باب‌الزّيادة:درب جنوبى كه از سمت قبله به شبستان باز مى‌شود.خانۀ معاويه، معروف به«قصرالخضراء»(كاخ سبز) در كنار آن قرار داشته است.
- باب‌الجيرون (يا باب‌السّاعات):يكى از ابواب اصلى و از بزرگ‌ترين درهايى كه در شرق مسجد بوده و در كنار«رأس‌الحسين عليه السلام»قرار دارد.در نزديكى اين در،ساعت آبى بوده كه زمان را در روز نشان مى‌داده است.
- باب‌الناطقين (يا باب‌العماره و يا باب‌الفراديس):در شمال مسجد قرار دارد.در كنار اين در،مدرسۀ«سميساطيه»و خانۀ«عمر بن عبدالعزيز»قرار داشت.
*به نقلى،اين در،محل ورود حضرت زينب و اسراى كربلا بوده است.
- باب‌البريد:اين در،روبه‌روى بازار«حميديه»واقع شده است.