44به ديگرخواهى روى ميآورد.

دو - اعتدال در محبت

ميانه‌روى در هر كارى، پسنديده و افراط و تفريط، ناپسند است. بر اين اساس، تأكيد بر ارزش و اهميت مهربانى، به معناى تجويز افراط در آن نيست. مهربانى بيش از حد به كسى كه شايستگى آن را ندارد، سبب مى‌شود كه او براى احترام‌كننده، ارج و ارزش متقابل در نظر نگيرد و در نتيجه، حرمت فرد مهربان را بشكند و شخصيت و جايگاه اجتماعى او را خدشهدار كند. بنابراين، مهرورزى به ديگران بايد با نياز، شايستگى و ظرفيت آنان متناسب باشد. مهربان بودن با همه مردم به طور يكسان؛ اعم از فرومايه و بلندپايه، نادان و دانشمند، بدكار و نيكوكار، به معناى ناديده گرفتن ارزش‌ها و تباه ساختن گوهر محبت و مهربانى است. به همين دليل، اسلام از سويى نظارت بر ابراز عواطف را به عقل سپرده است تا انسان، آن را با موازين شرعى و مقتضيات عقلى هماهنگ سازد و از افراط و تفريط جلوگيرى كند و از سوى ديگر، در آموزه‌هاى متين خود، پيروانش را به رعايت اندازه در محبت ورزيدن به افراد سفارش كرده است. براى نمونه، خداوند گروهى را شايسته هيچ محبتى ندانسته و از نرمش و مدارا با آنان نهى كرده است:

( مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّٰهِ وَ الَّذِينَ مَعَهُ أَشِدّٰاءُ عَلَى الْكُفّٰارِ رُحَمٰاءُ بَيْنَهُمْ ) (فتح: 29)