34
گستردگى مسائل و اسرار حج
نكتۀ شايان ذكر، گستردگى بىمانند مسائل حج و اسرار معنوى آن است. زرارة بن اعين مىگويد: خدمت امام صادق عليه السلام عرض كردم: فدايت شوم، چهل سال است كه از حج و مسائل و اسرار آن مىپرسم و شما فتوى مىدهيد! (و آنها تمام نمىشود) حضرت فرمود: زراره! خانهاى كه فرشتگان دو هزار سال قبل از آدم به سوى آن حج گزاردند، انتظار دارى مسائل آن طى چهل سال به پايان رسد»؟
(يا زرارة! بيت حُجَّ الَيه قبل آدم بِألفَي عام، تريد أن تفنى مسائله في أربعين عاماً) 1.
با اين حال تفاصيل احكام و مناسك حج و اسرار معنوى و معارف عرفانى و اخلاقى و آثار اجتماعى، سياسى، فرهنگى و اقتصادى اين فريضۀ جهانشمول، در كلام و عمل معصومين عليهم السلام بويژه سخنان امام صادق عليه السلام براى تمامى مسلمانان تبيين شده كه ديگران نيز به نقش تعاليم آن حضرت، در بيان مناسك، اعتراف كردهاند.
شيخ صدوق رحمه الله ، از قول نعمان بن ثابت، ابوحنيفه؛ يكى از پيشوايان معروف اهل سنت آورده است كه گفت:
«لَوْلاٰ جعفربنمحمّد مٰاعَلِمَالنّاسُ مَنٰاسِكَحَجِّهم» 2.
«اگر جعفر بن محمد عليهما السلام نبود، مردم به مناسك حج خود دانا و آگاه نمىشدند.»
وظايف امروز ما و زائران
يكى از وظايف مهمّ برنامه ريزان حج و عمره، بويژه روحانيان كاروانها،