9بارى، آنچه در اين نوشتار آمده است، نمودار راهى است كه حاجى ايرانى، از ديار خود مى‌آغاز و آن‌گاه در سرزمين بركت‌خيز مكه، براى انجام دادن تكليف عبادى‌اش، مهيا مى‌شود. از آن پس راه خود را ادامه داده و پس از زيارت رسول خدا(ص) و خاندان بزرگوارش، عزم كوچيدن به شهر و سراى خويش دارد. با برادر و خواهر زائر، گام به گام پيش مى‌رويم و در هر گامى، پرتوى از هدايت‌هاى الهى برصراط ما افكنده مى‌شود. در اين آمد و شدهاى خاطره انگيز و روح‌پرور، مقصودى نمى‌جوييم، مگر خشنودى پروردگار، قبولى حج و زيارت، سربلندى دين و دين‌ورزان، رستگارى و نيك‌فرجامى در زندگى اين جهانى و آن جهانى.
در پايان، حضرت دوست را سپاس‌گزارم كه توفيق فراهم‌سازى اين دفتر ناچيز را نصيب اين كمترين كرد، شايد قطره‌هاى چندى از اشك كه روى برخى اوراق دست نوشته‌ام نقش يادگارى بسته است، مرا به خواسته‌ام برساند. ثواب اين نوشتارم را به پدر بزرگم - عزيز الله خان عزيزى - تقديم مى‌كنم كه در عرصۀ انديشه و قلم، وام‌دار او هستم. از دست‌اندركارانِ مركز تحقيقات حج، به ويژه حاج آقاى قاضى‌عسكر و جناب آقاى اسحاقى قدردانى مى‌كنم كه زمينۀ نشر اين اثر را فراهم كردند.
ابوالفضل هدايتى فخرداود
پاييز 88