13
مقدمه
در طول تاريخ، همواره بزرگان و دانش‌پژوهان دربارۀ قرآن و شناخت مسايل گوناگون آن، به بحث و گفت‌وگو مى‌نشستند و در اين زمينه آثار گران‌بهايى را از خود به يادگار نهاده‌اند. اين بحث و بررسى‌ها كه از همان دوران نخست مطرح بوده، پيوسته ادامه دارد.
بر پايه مدارك موجود، اولين كسى كه به بحث و گفت‌وگو دربارۀ قرآن پرداخته، «يحيى بن يعمر»، شاگر برومند «ابوالاسود دؤلى» (متوفاى 89) بوده است. 1
اصطلاح «علوم قرآنى» در مورد مسايل و مباحث مقدماتى مرتبط با شناخت قرآن و شئون مختلف آن به كار مى‌رود. علوم قرآنى شامل مباحثى چون وحى و نزول قرآن، مدت و ترتيب نزول، اسباب النزول، جمع و تاليف قرآن، كاتبان وحى، يكسان كردن مصحف‌ها، پيدايش قرائات و منشأ اختلاف در قرائت قرآن، حجيت و عدم تحريف قرآن، مسئله نسخ در قرآن، پيدايش متشابهات در قرآن، اعجاز قرآن و... است.