29
ب. تفسيم مأثور و تفسير به رأى
آقاى دكتر محمدحسين ذهبى تفسير قرآن كريم در عصر تدوين يعنى؛ دوره پس از عصر نبوى، عهد صحابيان و دوره تابعان را ابتدا به دو اتجاه تفسير مأثور و تفسير به رأى تقسيم مىكند، و سپس تفسير به رأى را به تفسير به رأى جايز [ممدوح] و تفسير به رأى غير جايز [مذموم] تقسيم مىكند. وى تفاسير فرق مختلف را در قسم تفسير به رأى قرار مىدهد، و تفاسير معتزله، شيعه، اسماعيليه، تفسير فلاسفه و... در قسم تفسير به رأى مذموم جاى مىدهد. 1 ج. تفسير تجزيهايى و تفسير توحيدى
اين تقسيمى است كه آيتالله شهيد سيّد محمد باقر صدر بيان كرده است. وى عامل تنوع تفسير اهتمام مفسر به يكى از جوانب و يا اتجاهات مىداند و مىنويسد: برخى از مفسران به جوانب لفظى، ادبى و بلاغى قرآن اهتمام ورزيده است؛ ديگرى به جوانب محتوا و معنا توجه نموده است، بعضى بر حديث تمركز كرده و قرآن را به مأثور تفسير كرده است، و برخى به عقل اعتماد داشته است، عدهاى نيز به موضعگيرىهاى مذهبى و يا تفسير به رأى روى آورده است. و آنچه مورد همت ماست، تفسير قرآن بر اساس دو اتجاه تجزيهايى و اتجاه توحيدى 2 است. 3