78است. ¹

در طرف شمالى تبوك دو كوه است؛يكى در جانب غربى به نام حسمى،ديگرى در جانب شرقى به نام شرورى. ²حسمى را زمين سخت است و آبش بدگوار و گويند در آنجا جذام باشد. ³

رسول خدا-ص-سريّه‌اى را با زيد بن حارثه به حسمى فرستاد.بكرى گويد كه رسول خدا-ص-در راه كه به تبوك مى‌رفت بر ركوبه گذشت و آن گردنه‌اى است معروف كه ستوران از آنجا به سختى بگذرند.و از آنجا بر منتفق گذشت در آنجا وادى كم آبى هست.در راه تبوك قنّة العلم واقع شده كه زمين پهناورى است و در ايام بهار عربها در آنجا فرود آيند.در آنجا حشرات بسيار است و آبش ناگوار،ولى در جانب قبلى آن آبى شيرين هست موسوم به سجر و علم كه كوه بلندى است در مغرب آن و اين سرزمين به آن منسوب است.

ابن اسحاق مساجدى را كه پيامبر در راه تبوك،در آنجاها نماز به جاى آورده برشمرده است.معلوم است كه اين مسجدها در مكانهايى است كه آن حضرت براى استراحت فرود مى‌آمده است.همچنين آنها در مكانهايى است كه آب وجود داشته.

ياقوت نام اين مساجد را به حسب ترتيب الفبايى،كه اساس كتاب اوست،ذكر كرده ولى هيچ يك از آن دو بطور دقيق جاى آنها را معين نكرده‌اند.شايد ترتيبى كه ابن اسحاق ذكر كرده،به ترتيبى است كه مسافر مى‌پيمايد.امّا روايت ابن اسحاق:

مساجد رسول خدا-ص-ميان مدينه و تبوك معلوم و مشخص هستند و آنها عبارتند از:

مسجدى در تبوك

مسجدى در ثنيّة مدران ⁴

مسجدى در ذات الثوراب

مسجدى در اخضر

مسجدى در ذات الخطمى

مسجدى در آلاء