73و در خطبۀ قاصعه فرمود:
«خداوند خانه‌اش را، كه وسيلۀ قيام و قوام مردم است، در منطقه‌اى كوهستانى و پر از سنگلاخ و در ميان كوههايى سخت و شن‌هايى نرم و چشمه‌هايى كم آب و روستاهاى پراكنده قرار داد و از آدم و فرزندان او خواست تا روى به آن خانه نهند و دل‌هاى خود را بسوى آن متوجه سازند ... تا از روى خوارى شانه‌هاشان را جنبانده، گرداگرد آن لا اله الا اللّٰه گويند و خاك آلوده و مو پريشان گام بردارند، لباس‌ها را پشت سر انداخته و از تن بيرون افكنند. با زدن موها، زيبايى خود را از دست دهند و بدينسان در امتحانى بزرگ و آزمايشى سخت و دشوار فرمانبرداران را از نافرمانان جدا سازد.
اگر خدا مى‌خواست مى‌توانست خانۀ خود را در بهترين و زيباترين نقطۀ روى زمين قرار دهد و سنگهاى آن را از زمرّد سبز و ياقوت سرخ فام بپا سازد؛ ليكن خداوند بندگان خود را با انواع سختى‌ها آزمايش مى‌كند و با مجاهدتهاى گوناگون به بندگى وامى‌دارد، با دشواريها و ناخوشاينديها آنان را مى‌آزمايد تا كبر و خودپسندى را از قلوبشان بزدايند و فروتنى را جايگزين آن سازند.» 1
نگرشى اينچنين به حج و اعمال آن، در فرموده‌هاى بسيارى از امامان - عليهم‌السلام - پديدار است. امام باقر - ع - به هنگام تشرف به حج و پس از ورود به مسجدالحرام، مردمى را ديدند كه گرداگرد كعبه طواف مى‌كنند، نگاهى به آنان افكنده فرمود: «هكذا يطوفون فى الجاهلية»؛ «در زمان