78

صحراى عرفات

عرفات، بيابان وسيعى است در شمال مكّۀ مكرّمه و به فاصلۀ 21 كيلومترى آن و خارج از محدودۀ حرم، كه حاجيان بايد از ظهر روز نهم ذى‌الحجّه تا غروب آفتاب همان روز در آن وقوف كنند، يعنى در آن حضور داشته باشند. وجۀ تسميۀ آن به «عرفات» را، به دليل ملاقات آدم(ع) و حوّا(س) در آن، به جهت اعتراف آنان به گناهان خويش، به دليل امر جبرئيل(ع) به آدم(ع) براى اعتراف به گناهان خود (به هنگام آموزش مناسك حجّ) و به دليل حصول اطمينان ابراهيم(ع) و معرفت يافتن او براى قربانى كردن فرزندش در اين مكان، مى‌دانند. ¹عُرف كه «اعراف» جمع آن است، به معناى سرزمين بلند است، كه با عنايت به اشرافى كه از، «در بلندى قرار گرفتن» تحصيل مى‌شود، آگاهى و عرفان و معرفت نيز معنا مى‌شود و جالب است كه «عرفات» كوه و سرزمينى مرتفع نيست، بلكه دشتى يا درّه‌اى است كه نسبت به اطراف خود بلندتر نيست. حتّى رفتن بر فراز «جبل‌الرّحمه» (كه بلندترين نقطۀ اين صحراست)، كراهت دارد. پس مى‌توان گفت كه «عرفات»، اشرافى معنوى بر ساير سرزمينها دارد، كه همين معنويّت سبب جايگاه و مقام و تبعات معنوى‌آن مى‌شود.

مسجدى وسيع در مرز مشترك بين اين سرزمين و مشعرالحرام قرار دارد به نام مسجد نَمِرَه. نيمى از اين مسجد در صحراى عرفات و نيم ديگر آن در حرم (و خارج از عرفات) قرار دارد، و به اين ترتيب، تنها نيمى از آن، كه خارج از حرم است، براى وقوف در عرفات مورد