77احياى فرهنگ شهادت، در برنامۀ عملى اولياى دين ما بود تا از اين طريق، هم حقِّ شهداى آل‌محمد، تا حدودى، ادا شود و هم با پيوند و آشنايى با شهيدان اين راه، عملاً راهشان تداوم يابد.
در صدد بحث تاريخى گسترده نيستيم. فقط چند نمونه از سيرۀ عملى اسوه‌هاى خود را ياد مى‌كنيم، تا معلوم گردد كه چگونه پيشوايان دينى ما، اين «حق» را ادا مى‌كردند و آن فرهنگ را زنده نگه مى‌داشتند.
حضرت‌فاطمه(عليها السلام) قبر حمزه سيدالشهدا را زيارت مى‌كرد، اصلاح مى‌نمود، علامت مى‌گذاشت و هر دو سه روز يك بار، قبور شهداى احد را زيارت مى‌كرد، كنار مزار نماز مى‌خواند، مى‌گريست و دعا مى‌كرد و هر جمعه، قبر حضرت‌حمزه را ديدار كرده و نزدِ آن مى‌گريست. 1
«حضرت‌زهرا(عليها السلام)، بعد از رسول‌خدا، هفتاد و پنج روز زيست. در اين مدت، هرگز شاد و خندان ديده نشد. در هفته دو روز (روزهاى دوشنبه و جمعه) سرِ خاك شهدا مى‌آمد و مى‌گفت: «رسول‌خدا اينجا بود و مشركان آنجا...». 2
يعنى نوعى گزارش مى‌داد از صحنه‌هاى درگيرى حق و باطل، و ترسيم ميدان نبرد و يادآورى خاطرۀ جنگ احد و غيره... آموزش تاريخ در صحنه! بيان واقعه در محل وقوع!
ياد شهداى احد را چگونه مى‌توان زنده نگه داشت؟ جز با آمدن بر سر مزارشان و نشستن بر تربت پاكشان و اشك ريختن به يادشان و يادآورىِ حماسه‌ها و فداكارى‌هايشان؟!
مرحوم صدوق، حضور بر مزار شهيدان احد را به‌عنوان زيارت، مستحب‌مى‌داند. 3
در روايات، ضمن آنكه براى زائر مدينه، زيارت و دعا نزد قبور شهدا مستحب به