34عبادات عضوى و اعمال جوارحى، آثار بسيار نيكويى در تنوير و اصلاحات نفسى از خود به جاى مى‌گذارد؛ چنانكه در حسّ درك مى‌كنيم، طهارت ظاهرى در پاكى و روشنى نفس تأثير دارد؛ مثلاً هنگامى كه وضو مى‌سازيم و به وسيلۀ اين عمل به طهارت ظاهرى مى‌پردازيم، در خاتمۀ اين عمل عبادى، نوعى حالت صفا و انبساط در روان خود احساس مى‌كنيم كه اين حالت قبل از انجام وضو در ما نبود، و علت آن همانطور كه بيان شد، راز بستگى ميان «روان» و «تن» است، و گرنه ظاهر بدن از عالم محسوس و روح - نظر به اصل فطرتش - از عالم ملكوت است و موقعيت آن در اين بدن؛ مانند كسى است كه از موطن اصلى خويش دور گشته و غريب افتاده است. بنابراين همچنان كه از معارف نفسى آثارى به بدن فرود آيد، از اعمال جوارحى هم انوارى به سوى روح بالا مى‌رود.

حج، اين عمل عظيم‌اسلامى وعبادى، آنچه‌راكه ديگر عبادات در بردارد شامل است، به علاوه رياضتهاى خاصى را نيز دارا مى‌باشد كه عبارتند از: ترك وطن، رنج دادن به تن، گذشتن از مال، گسيختگى از آرزوها، تحمل مشقتها، تجديد پيمان، حاضر شدن در مشاعر و آگاهى يافتن بر شعائر و ديدن آنها.