11و اين نوشتار ناظر بر اين سفر روحانى است.
در اين نوشته سعى شده است، كلّيۀ مشاهدات، برخوردها، بازديدها، تشرّف‌ها تا آنجا كه ميسّر بوده، از ابتدا تا انتها نگاشته شود و در اختيار خوانندگان قرار گيرد.
اين نوشتار ضمن آن‌كه يك سفرنامه است، گوشه‌اى از واقعيت‌هاى موجود در سرزمين مكه و مدينه را نيز بيان مى‌كند. بخش توصيه به دانشجويان نيز حاوى نكاتى است كه علاوه بر مشاهدات نگارنده، از تجارب ديگران نيز استفاده شده است، لذا رعايت آنها موجب آسودگى خاطر عزيزان و دورى از هرگونه اضطراب در اين سفر معنوى خواهد شد.
عمرۀ مفرده و انديشه فرهنگى
در عصر ارتباطات مرزهاى فرهنگى شكسته شده و برخورد ميان فرهنگ‌ها مشهوداست. دراين‌نبرد سهمگين، خبر از توپ، تانك، مسلسل، موشك و حتى بمب اتم نيست ولى ويرانى‌هاى ناشى از اين نبرد كه در آينده اتفاق خواهد افتاد، به مراتب تأسف بارتر و غم‌انگيزتر خواهد بود. خرابى‌هاى به جا مانده از اين نبرد ديگر شهرها و روستاها و آبادى‌ها نيست كه قابل ترميم و جبران باشد، بلكه اين ويرانى‌ها انباشته‌اى است از ميراث‌هاى بزرگ فرهنگ بشرى كه توسط غالب در هم شكسته و به تل‌هاى خاكستر مبدل شده‌اند. شايد بتوان در اين تل‌هاى خاكستر