1) . الامام الصادق حياته و عصره، ص256. با اين‌كه فهم درست و استوار ابوزهره را از نقل مرتبط با «مصحف فاطمه عليها السلام » مى‌ستاييم، از عدم تأمل وى در روايات «كافى» و مآلاً نسبت قول به «تحريف» به كلينى را به‌واقع نقطۀ سياهى در پرونده علمى او مى‌دانيم. وى در كتابى كه ياد شد، به درستى و استوارى از ساحت قرآن دفاع مى‌كند، و با پذيرش روايات نشانگر «تحريف» در كتاب‌هاى فريقين، به‌درستى تأكيد مى‌كند كه اين روايات مجعول و ساخته و پرداختۀ مخاصمان دين و قرآن است. آنگاه تأكيد مى‌كند كه عالمان اهل سنت هرگز زير بار اين روايات نرفته، آنها را نقد كرده‌اند و آنها را از ساحت عقيدۀ دينى سترده‌اند. اما برخى از عالمان شيعه - با اين‌كه جايگاهى والا در حديث دارند - آن احاديث را نقل كرده‌اند و بر «صدق آنچه روايت كرده‌اند، اصرار ورزيده‌اند» و ابوجعفر كلينى در رأس اين‌هاست. (الأمام الصادق...، ص255) و اين مطلب را اندكى گزيده‌تر و با لحنى ملايم‌تر در كتاب ديگرش «الأمام زيد حياته و عصره...» ص350 - 351، نيز آورده است. اكنون يادآورى كنم كه: 1. نقل وى از روايات كافى نقلى استوار و دقيق نيست و به ويژه اولين مورد از نقل وى از كافى آميخته‌اى است از چند روايت و مآلاً استنتاجى است نادرست. به‌واقع او بخشى از روايت 1«باب فيه ذكر الصحيفة والجفر والجامعة و مصحف فاطمة عليها السلام » را با روايت 2 به هم آميخته و آنچه را خود مى‌پنداشته بر كلينى تحميل كرده است. 2. مى‌گويد: كلينى از صادق[عليه السلام] روايت كرده است كه او گفته است در قرآنى كه على - كرم‌اللّٰه وجهه - جمع كرده و به گمان كلينى سه برابر قرآن بوده ،اما از قرآن شما يك حرف هم در آن نبوده و... شگفتا كه در هيچ نقلى از نقل‌هاى كلينى چنين تركيبى وجود ندارد. به‌واقع در روايتى هم كه اين‌گونه مطالبى وجود دارد، پايان حديث از باب ياد شده است كه در نقل ابوزهره با روايت ديگر آميخته شده است. 3. ابوزهره گويا بر تفسير پندارى خود از «كلينى» اشكال مى‌كند و روايت را ظاهر در اين مى‌بيند كه آنچه بر فاطمه عليها السلام نازل شده، پيوند با قرآن ندارد بلكه «شايد جفر باشد كه...» اين پندار ابوزهره نيز با آنچه آورده‌ايم و خواهيم آورد، يكسر تباه است. 4. و بالاخره بايد به آقاى ابوزهره و همگنان يادآورى كرد كه آنچه كلينى نقل كرده است و شما آورده‌ايد، پيوندى با تحريف ندارد و دو ديگر آن‌كه «كلينى» روايت كرده است، و روشن است كه «بين» «روايت» و «درايت» فاصله بسيار است. سه ديگر آن‌كه «كلينى» نه‌تنها بر درستى و استوارى آنچه نقل كرده، اصرار نورزيده است، بلكه پس از بيست سال كاوش، پژوهش و سختكوشى و... احتمال وجود رواياتى نااستوار را در كتابش منتفى ندانسته و از اين روى ضمن تأكيد بر دشوارى بل غيرممكن بودن شناخت قطعى و همه‌جانبه سره از ناسره، خوانندۀ اين مجموعه و حتماً ديگر مراجعه‌كنندگان را در بازشناسى به ملاك‌ها و معيارهايى رهنمون شده است. (الكافى، ج1، ص8) 5. عالم جليل، استاد توفيق فكيكى در مقاله‌اى عالمانه به آنچه از ابوزهره آورديم، پرداخته و با تكيه و تأكيد بر فرق بين «روايت» و «درايت» و اين‌كه آنچه را كلينى گزارش كرده است، نقل اوست از احاديث و نه لزوماً باور او بر همۀ آنچه نقل كرده است، از ساحت والاى كلينى دفاع مى‌كند. (رسالة الاسلام، مجله اسلاميه، عالميه، تصدر عن دارالتقريب بين المذاهب الاسلاميه بالقاهره، السنة الثانية عشره، العدد الأول، ص65 به بعد) و چنين است نقد عالمانۀ آقاى عبداللّٰه السبيتى به بخش‌هايى از كتاب ابوزهره و از جمله بر آنچه ياد شد (ر.ك: مع ابى‌زهره فى كتاب الامام الصادق عليه السلام ، بى‌تا، بى‌نا، به ويژه صفحات 211 - 218) 6. اكنون كه سخن بدين‌جا كشيد، و بر روايات كافى و پيوند آنها با تحريف قرآن كريم اشاره شد، بيفزاييم كه آقاى عميدى در پژوهشى عالمانه و دامن‌گستر، يك‌يك اين روايات را آورده و به لحاظ سند و متن به دقت دربارۀ آنها بحث كرده و از ساحت والاى كلينى، اين طعن و ناراستى را زدوده است. (دفاع عن الكافى، ثامر هاشم حبيب العميدى مركز الغدير للدراسات الاسلاميه، قم، 1416، ج2، ص336 به بعد)