21

فصل يكم : اثر معنوى حج

عمل حج را نمى‌توان با ساير مقررات دين مقايسه نمود، چه براى بسيارى از عبادات مانند نماز و روزه و ذكر خداوند و مانند اينها از اعمال عبادتى اگرچه تأثير و نتيجه نيكو در روحيۀ شخص دارد و ليكن آن اثر به هر اندازه كه باشد محدود به حد معينى است، ولى عمل حج اگر از روى التفات و داراى اركان و شرايط مقرره باشد و به علت عدم توجه به حقيقت آن تباه نشود، در روان انسان نيرويى پديد مى‌آورد كه تا زنده است در پنهان و آشكار نگهبان او خواهد بود و رازهاى خواسته شدۀ او را با دقت رسيدگى مى‌كند، و قاصد حج هنگامى كه مهيّا مى‌شود از خانه‌اش خارج شود، اگر به مقصود خويش و رفعت شأن خود دانا باشد و آن را چنانكه سزاوار است دريابد و به نور الهى به آن نظر افكند و خواسته باشد آن راه را بر طبق هدايت و راهنمايى حضرت پروردگار طى نمايد، دل او متوجه عالم ديگرى خواهد شد و از ظواهر ناپايدار به حقايقى