65«معناى خلف مقام ايستادن و نماز در پشت مقام ابراهيمى خواندن را فهميدى، و انجام دادى؟»

شبلى عرض كرد: نماز خواندم امّا نيت‌هايى را كه شما مى‌فرماييد نداشتم.

فرمود: تو اصلاً طواف نكرده‌اى و به مقام ابراهيم نرفته‌اى، چون عمل تو بدون سرّ و روح بوده است.

قرآن فرمود: بعد از طواف، كنار مقام ابراهيم برويد و از آنجا محلّى را براى نماز برگزينيد؛ «وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقٰامِ إِبْرٰاهِيمَ مُصَلًّى» ¹، در پشت مقام ابراهيم نماز بخوانيد و آنجا را به عنوان مصلّى انتخاب كنيد.

در روايات، سخن از خلف مقام ابراهيم است و ليكن تعبير قرآن كريم است كه: آن محدوده را به عنوان محلّ نماز انتخاب كنيد. سرّ اين قيام و اتّخاذ مكانى در مقام ابراهيم، اين است كه:

«خدايا! در جايى كه ابراهيم - عليه‌السلام - ايستاده است، من ايستادم»؛ و اين دو حكم دارد: 1 - حكم ظاهرى 2 - حكم باطنى. و آن باطن، سرّ اين ظاهر است. ظاهر اين است: طواف كننده در مكانى كه حضرت ابراهيم ايستاد بايستد و دو ركعت نماز بخواند. و امّا باطنش آن است كه مكانت را دريابد و در آن مكانت مستقرّ شود و نمازى چون نماز ابراهيم بخواند. پس دو مطلب هست؛ يكى مربوط به مناسك حجّ است و ديگرى مربوط به اسرار حج.

آرى، وقتى انسان به مقام ابراهيم مى‌رسد؛ يعنى خدايا! من به جايگاه