44 [ وَلا تَعْتَمِدْ عَلىٰ زادِكَ وَراحِلَتِكَ وَأصْحابِكَ وَقُوَّتِكَ وَشَبابِكَ وَمالِكَ مَخافَةَ أنْ يَصيرُوا لَكَ عُدُوّاً وَوَبالاً فَإنَّ مَنِ ادَّعىٰ رِضا اللّهِ وَاعْتَمَدَ عَلىٰ شَىءٍ صَيَّرَهُ عَلَيْهِ عَدُوّاً وَوَبالاً لِيَعْلَمَ أنَّهُ لَيْسَ لَهُ قُوَّةٌ وَلا حيلَةٌ وَلا لِأَحَدٍ إلّابِعِصْمَةِ اللّهِ وَتَوْفيقِهِ ]

توشۀ حج

حكيمانه‌تر از جملات بالا نمى‌توان سخن گفت. امام صادق عليه السلام كامل‌ترين مفاهيم، مفيدترين ارشادات و بهترين راهنمايى‌ها را در قالب زيباترين كلمات در برابر انسان قرار داده است.

آن حضرت تأكيد دارند كه انسان خود را از انواع ظلمت‌ها برهاند و به نور صدق و صفا، وعشق و علاقه به حقايق آراسته كند، و جز اللّه محورى در زندگى براى خود باقى نگذارد و خويش را از خودبينى نجات داده و با تمام وجود در حرارت حقيقت آب شود.

از وادى حدود به در آيد، به فضاى بى‌كران معنى قدم گذاشته، شربت فناى فى اللّه را بچشد و به بقاى حضرت سرمد باقى شود.

امام صادق عليه السلام در قسمت دوم روايت چنين مى‌فرمايند :

در اين سفر با عظمت معنوى هرگز بر توشۀ راه و مركب سوارى و دوستان و قدرت و جوانى و مال خويش تكيه مكن، چه بسا آنچه به