283
مى‌توانى گرد و صد چندان كنى
هر زمانم بيش سرگردان كنى... 1
يكى از اعمال حج «حلق» است. عطّار ضمن بيان حكايتى جذّاب فلسفۀ حلق را اينگونه باز نموده است. از كسى كه مشغول تراشيدن موى سر است مى‌پرسند: چرا موى مى‌تراشى، در پاسخ مى‌گويد سنّت است، عطّار از قول سؤال كننده مى‌گويد:
حلق سر گر سنّتى آمد نه خرد
حج از عبادات ارزشمند اسلامى است كه نمى‌توان قيمتى براى آن تعيين كرد امّا گاهى آهى از سر سوز و درد، ارزش چندين حجّ مقبول مى‌يابد. عطّار در اين زمينه داستان شورانگيزى دارد. او در مصيبت نامه مى‌گويد:
شد جوانى را حج اسلام فوت
به گفتۀ خاقانى كه «... در پس آينه رومى زن رعنا بينند» هر چند استاد سجّادى به گونۀ ديگرى معنى كرده و گفته است: «حاجيان آگاه در وراى كعبه خداى كعبه را مى‌بينند و هدف اصلى خداى كعبه است نه كعبه»، عطّار اين سخن را در داستانى كه براى حج