266هر چند قالب غزل معمولاً براى بيان سخنان عاشقانه است خواه عشق مجازى و خواه حقيقى، خاقانى - كه سخن بر بكر طبع او گواه است - در اين قالب نيز به نقد حج و حاجيان پرداخته است:
جام مى‌تا خط بغداد ده اى يار مرا
در غزل ديگرى كه به تظاهر و متظاهران خرده مى‌گيرد و در ضمن اشاره به حوادث تاريخى كه بر كعبه گذشته، مى‌گويد:
تو را كعبۀ دل درون تار و مار
جوار كعبه و مسجد الحرام جاى توبه و انابه است. عرفات محلّ دعا و نيايش و استغفار از گناهان است ؛ بحث خود را در مورد شعر خاقانى با نقل اين داستان كه دربارۀ توبۀ لورى است به پايان مى‌بريم:
لورى گفت مرا در عرفات
كه مى‌و بنگ نگيرم پس از اين ...