254
در عرفات عاشقان بختى بى خبر تويى
ور به منا خورد زمين خون حلال جانوران
همو در قصيدۀ ديگرى به مطلع:
چون صبحدم عيد كند نافه گشايى
بگشاى سرخم كه كند صبح نمايى
ضمن استفاده از همين كلمات، كعبه و زمزم و حجرالأسود و احرام، خاقان كبير ابوالمظفّر اخستان بن منوچهر بن فريدون را مدح كرده است. هر چند به حسب ظاهر بعضى از ابيات قصيده مردود و غير قابل توجيه است ولى هدف عمدۀ شاعر مذمّت از ريا و تظاهر بوده است كه بعضى دين فروشان روزگار شاعر بدان مبتلى بوده‌اند. خاقانى در اين قصيده گفته است:
گر مُحرم عيدند همه كعبه ستايان
خاقانى در قصيده‌اى غرّا، كه در بيش از صد بيت با سه بار تجديد مطلع در جوار كعبۀ معظّمه انشا كرده، به شرح منازل از بغداد تا مكّه و مسالك حج پرداخته، بطورى كه اعتقاد قلبى او را نسبت به معنويّت حج مى‌توان از خلال ابيات دريافت:
شب روان در صبح صادق كعبۀ جان ديده‌اند
اين زائران وقتى به طواف مى‌آيند - همچون حضرت آدم عليه السلام كه فرشتگان او را