209ارزشهاى معنوىِ كعبه، صفا، مروه، زمزم و ... در تشبيهات خود سود جسته و باور دينى و اعتقادى خودش را از اين طريق نشان داده است ولى جاى بسى تأسّف است كه: لفظ درّ درى را در پاى خوكان ريخته است.

مسعود سعد سلمان در قصايد مدحيّه خود، پادشاهان وامرايى؛ مانند سلطان محمود، سلطان مسعود، ابوالمظفّر ابراهيم، خواجه منصور و... را به كعبه تشبيه كرده و رفت و آمد مردم به دربارهاى آنان را به رفتن زائران به بيت‌اللّٰه و سعى بين صفا و مروه مانند كرده است. ¹

8 - فيلسوف حيكم، رياضى دان، حجّة الحق خيّام نيشابورى،

در قصيده‌اى كه در آخر نسخه‌اى از رباب نامۀ سلطان ولد پسر مولوى آمده و در موزۀ قونيه محفوظ است و به نظر مجتبى مينوى قصيده از آنِ خيّام است و قبل از 704 كتابت شده، گفته است:

حاجى نخست بايد صاحب خانه را طلب كند، سپس خانه را. ابتدا به معرفت نفس برسد، سپس به عرفات رود. در اين ابيات از صنعت اشتقاق و شبه اشتقاق نيز سود جسته است:

رهى نمود مرا راست سوى آب حيات

9 - ابونصر علىّ بن احمد اسدى طوسى،

(متوفاى 456 ه‍ . ق.) شاعر حماسه سراى قرن پنجم است. ابونصر در گرشاسپ نامه به مناسبت، به كعبه، اهمّيت و ارزش معنوى و اجتماعى آن و حتّى به ساختن كعبه اشاراتى دارد. او مى‌خواهد امنيّت كعبه را - كه ابراهيم