86
أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ .
در واقع منطق ابراهيم عليه السلام در اينجا يك منطق عقلى بر اساس اين واقعيت است كه شما مرا تهديد به خشم بتها مىكنيد، در حالى كه تأثير وجودى آنها موهوم است، ولى از خشم خداوند بزرگ كه من و شما، هر دو او را پذيرفتهايم و بايد پيرو دستور او باشيم و هيچگونه دستورى از طرف او در باره پرستش بتها نرسيده است، ترس و وحشتى نداريد. يك موضوع قطعى را رها كردهايد و به يك موضوع موهوم چسبيدهايد؟
در آيۀ بعد پاسخى از زبان ابراهيم عليه السلام به سؤالى كه خودش در آيۀ قبل مطرح نمود نقل شده است (اين يك شيوه جالب در استدلالات علمى است كه گاهى شخص استدلال كننده سؤالى از طرف مقابل مىكند و خودش بلافاصله به پاسخ آن مىپردازد.
اشاره به اينكه مطلب به قدرى روشن است كه هر كس پاسخ آن را بايد بداند).
مىگويد: «آنها كه ايمان آوردند و ايمان خود را با ظلم و ستم نياميختند، امنيت براى آنها است و هدايت مخصوص آنها»؛ اَلَّذِينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إِيمٰانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولٰئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ .
در روايتى كه از امير مؤمنان على عليه السلام نقل شده، نيز تأكيد شده است كه اين سخن دنبالۀ گفتگوى ابراهيم عليه السلام با بت پرستان است. 1
بعضى از مفسران احتمال دادهاند كه اين جمله، بيان الهى باشد نه گفتار ابراهيم، ولى احتمال اول علاوه بر اينكه در روايت وارد شده با وضع و ترتيب آيات بهتر تطبيق مىكند، اما اين احتمال كه اين جمله گفتار بت پرستان باشد كه پس از شنيدن قول ابراهيم عليه السلام بيدار شده باشند، بسيار بعيد به نظر مىرسد.
منظور از ظلم در اينجا چيست؟
معروف ميان مفسران ايناستكه بهمعناى شركاست وآنچه درسورۀلقمان (آيۀ 12) آمده ...إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ ؛ «شرك ستمبزرگىاست» شاهد بر اين معنىگرفتهاند.
در روايتى نيز از ابن مسعود نقل شده كه هنگامى كه اين آيۀ (آيۀ مورد بحث) نازل