218بعد از حج بنا بر آن كه حج صحيح باشد عمره مفرده بعمل آورد بعوض اين عمره يا نه؟ ج:
دانسته شد كه در اصل فساد عمره در صورت مذكوره كلام است.
336
س 12:
چه مى‌فرمايند علماء اماميه و فقهاء اثنا عشريه در اين مسأله شرعيه كه با وجود استطاعت اجير ديگرى شده و بمكه مشرف شده چنين كسى اگر مناسك را به جهت شخص متوفى بعمل آورد صحيح است و حج از گردن متوفى ساقط مى‌شود يا نه و اگر به جهت خود مناسك حج و عمره را بعمل آورد حج از ذمّه او ساقط خواهد شد يا از براى خود اجير هم در اين صورت غير مفيد است و در هر دو حال آيا بايد وصى ميّت ثانياً بجهت ميّت استيجار حج نمايد يا نه و وجهى را كه به اجير داده كلاًّ موجر مى‌تواند استرداد كند يا بعض آن را مى‌تواند بگيرد يا هيچ نبايد مطالبه نمايد بينوا توجروا.
ج:
هر گاه قبل از جريان عقد به نيابت مستطيع بوده و خود را به جهت همان سال اوّل به نيابت غير اجير كرده اجاره او فاسد است و آن چه براى متوفى بعمل آورده كفايت از حج متوفى نمى‌كند و بايد وصى ثانياً استيجار حج كند و بر اجير است ردّ تمام وجه اجاره مگر اين كه مستأجر مى‌دانست كه اين مستطيع است و اجاره آن فاسد است و با وجود اين از مال خود وجهى داده باشد و عين آن وجه هم تلف شده باشد امّا هر گاه عين باقى باشد يا مال ميّت باشد يا مستأجر عالم بر استطاعت يا مطلع به فساد اجاره مستطيع نبوده مطلقاً مى‌تواند وجه را استرداد نمايد و بعد از آن كه اجير به قصد غير خود مناسك حج را به جا آورده باشد در عام استطاعت خود آيا كفايت از حج خود مى‌كند يا نه تصريحى از فقهاء به اين مسأله در اين مقام بر نخورده‌ام و ليكن در مسأله صوم مثل اين را متوجه (كذا) هستند و از قرار ترجيحى كه من در آنجا داده‌ام و مقتضاى قواعدى كه قبول كرده‌ام اين است كه حج او از براى خود او كافى باشد و حج او صحيح است به جهت خود او مگر اين كه مى‌دانست كه حج به قصد غير در اين سال صحيح نيست و به قصد مخالفت حكم خدا عمداً قصد غير را كرده باشد و اللّٰه العالم.