192كرده، به واسطۀ پيرى يا مرض يا ناتوانى نتواند حجّ كند (3) ، احتياط مستحبّ (4) آن است كسى را از طرف خود بفرستد كه حجّ نمايد (5) .
(1) بهجت : بقيّه مسأله ذكر نشده.
فاضل : تا برايش حجّ انجام دهد. .
(2) خوئى ، تبريزى : بلكه اگر نااميد هم نباشد احتياط واجب آن است كه اجير بگيرد و در صورتى كه بعداً قدرت پيدا كرد خودش نيز حجّ نمايد و همچنين است اگر. .
(3) خوئى ، تبريزى : و نااميد از توانايى خود باشد و در تمام اين صُوَر بنا بر احتياط واجب ( خوئى : چنانچه «منوب عنه» مرد باشد) بايد نايب صروره باشد يعنى كسى كه اولين مرتبۀ حجّ رفتن او باشد.
(4) گلپايگانى ، صافى : احتياط واجب. .
(5) صافى : و بهتر بلكه احوط اين است كه در اين صورتها كسى را به نيابت بفرستد كه اوّلين مرتبۀ حجّ او باشد.
سيستانى : مسأله اگر كسى كه مستطيع شده حجّ نكند و بعد به واسطه پيرى يا مرض و ناتوانى نتواند حجّ نمايد يا حرجى باشد و نااميد باشد از اينكه بعداً خودش حجّ كند، بايد ديگرى را از طرف خود بفرستد، و در صورتى كه بعداً قدرت پيدا كرد، خودش نيز حجّ نمايد؛ و همچنين است اگر در سال اوّلى كه به قدر رفتن حجّ مال پيدا كرده، به واسطۀ پيرى يا مرض يا ناتوانى نتواند حجّ كند. و نااميد از توانايى خود باشد و در تمام اين صُوَر احتياط مستحبّ آن است كه چنانچه «منوب عنه» مرد باشد، نايب صروره باشد يعنى كسى باشد كه براى اوّلين بار به حجّ مى‌رود.
مكارم : مسأله هر گاه شخص مستطيع حجّ بجا نياورد سپس توانايى جسمانى را از دست بدهد، به طورى كه نااميد باشد از اين كه خودش حجّ را بجا آورد، بايد شخص ديگرى را از طرف خود به حجّ بفرستد امّا هرگاه كسى قدرت مالى پيدا كند ولى بر اثر پيرى يا بيمارى، توانايى نداشته باشد، حجّ بر او واجب نيست، ولى احتياط مستحبّ اين است كه اجير بگيرد.
زنجانى : مسأله شخص بالغ و عاقل كه استطاعت مالى دارد و برخى از شرايط ديگر استطاعت را ندارد، چنانچه از فراهم شدن آن شرايط در آينده مأيوس است واجب است با قصد قربت براى انجام حجّ خود در اوّلين سال ممكن نايب بگيرد هر چند امسال، اوّلين سالى باشد كه استطاعت مالى پيدا كرده است.
مسائل اختصاصى
مكارم : مسأله 1746 كسى كه حجّ واجب را بجا آورده مستحبّ است دوباره حجّ بجا آورد، ولى اگر اِزدحام بيش از حدّ حُجاج براى كسانى كه هنوز حجّ بجا نياورده‌اند توليد مزاحمت شديد كند بهتر است موقتاً از انجام حجّ مستحبّى خوددارى نمايند، همچنين در مقام نوبت‌بندى بهتر است نوبت را به كسانى دهند كه حجّ واجب را بجا مى‌آورند و اگر خانۀ خدا فرضاً يك سال از زُوّار خالى بماند بر حاكم شرع واجب است عده‌اى را به حجّ بفرستد هر چند حجّ واجب خود را انجام داده باشند.
زنجانى : مسأله 2056 كسانى كه خود مستطيع هستند نبايد در انجام حجّ نايب ديگرى