22
* بدهى او خمس يا زكات است، ولى علاوه بر آن مخارج حج را نيز ندارد.
و در غير اين سه صورت(1) حج واجب نيست.(2)(م21)
مسائل متفرقۀ استطاعت
[26] زنى كه افرادى را تحت تكفّل دارد و مخارج آنها بر عهدۀ اوست؛ مثل زنى كه همسرش از دنيا رفته و او مخارج فرزندانش را عهدهدار است، در صورتى مستطيع است كه علاوه بر مخارج حج و احتياجات زندگى، مخارج افراد تحت تكفل خود را تا برگشت از حج داشته باشد.(3)(م15 و16 و39)
[27] اگر شرايط استطاعت براى شخصى موجود باشد ولى به حج نرود، حج بر او مستقر مىشود(4) و بايد بعداً هرگونه كه مىتواند
آيةاللّٰه فاضل : در غير اين سه صورت مخيّر است بين انجام حج و اداى دين و در صورت انجام حج، كفايت از حَجّة الاسلام مىكند.
آيةاللّٰه صافى : و اگر مىداند كه طلبكار از طلب خود خواهد گذشت، يا بنا برمسامحه دارد - مثلمهريۀبعضى زنان - چنان دَينى مانع استطاعت نيست.
آيةاللّٰه تبريزى، آيةاللّٰه سيستانى: داشتن مخارج عائلۀ غير واجب النفقۀ شرعى، شرط نيست مگر اين كه با ترك انفاق بر آنها،خودش به حرج مىافتد.
آيةاللّٰه سيستانى: مگر اينكه جاهل به حصول استطاعت يا غافل از آنباشد، يا جاهل به وجوب حج يا غافل از آن باشد و در اين جهل و غفلت معذور باشد.
آيةاللّٰه تبريزى: مگر جاهل قاصر بوده باشد و در صورت استقرار هم اگر رفتن به حج حرجى شود واجب نيست.