14
[8] اگر انسان شك‌كند مالى كه دارد به اندازۀ استطاعت هست يا نه، احتياط واجب آن است كه تحقيق كند،(1) و فرقى نيست بين اين‌كه مقدار مال خود يا مقدار مخارج حج را بداند يا نداند. (م29 )
[9] هرگاه زنى با كسب مى‌تواند مخارج خويش را بدست آورد و مخارج حج را نيز دارد، ولى اگر به حج برود، شوهرش براى مخارج زندگى به‌زحمت مى‌افتد، اگر به‌زحمت افتادن‌شوهر، موجب حَرَج براى زن نباشد،(2) مستطيع است و بايد به حج برود و به زحمت افتادن شوهر، مانع استطاعت زن نمى‌شود. (مناسك، م53 )
[10] كسى كه نياز به ازدواج دارد و براى ازدواج كردن محتاج به پول است، در صورتى مستطيع مى‌شود كه علاوه بر مخارج حج، مصارف ازدواج را نيز داشته باشد.(3) (م18 )
آية اللّٰه تبريزى،
آية اللّٰه بهجت : تحقيق لازم نيست، هرچند احوط است.
آيةاللّٰه خامنه‌اى : كسى كه مى‌داند با وضع معمول حج و مخارج عادى آن، داراى استطاعت نيست ولى احتمال مى‌دهد اگر تحقيق كند راه‌هايى پيدا شود كه با وضع فعلى خود بتواند حج كند لازم نيست تحقيق كند ولى ملاحظۀ وضع مالى موجود خود براى كسى كه نمى‌داند آيا استطاعت حج را دارد يا نه و مى‌خواهد بداند كه آيا مستطيع هست يا نه، على‌الظاهر واجب است.
آيةاللّٰه صافى : به‌طورى كه زندگى او مختل شود.
آيةاللّٰه سيستانى : به حدّى كه تحمّلش براى او مشكل باشد.
آيةاللّٰه خامنه‌اى : در صورتى كه به سبب ازدواج نكردن به حرج يا مرض يا حرام دچار مى‌گردد، يا موجب وهن او شود.
آيةاللّٰه فاضل : به طورى كه ترك ازدواج موجب مشقّت يا ضرر باشد.
آيةاللّٰه صافى : اگر ترك ازدواج موجب حرج باشد به طورى كه عرفاً بگويند مستطيع نيست.
آيةاللّٰه بهجت : اگر به‌سبب ازدواج نكردن مشقّت غيرقابل تحمل‌يا خوف مرض يا خوف وقوع در حرام پيش آيد، مى‌تواند در ازدواج خرج كند.
آيةاللّٰه تبريزى، آيةاللّٰه سيستانى : در صورتى كه صرف آن پول، در حج سبب ناراحتى و مشقّت در زندگى وى شود حج بر او واجب نمى‌شود.
آيةاللّٰه مكارم : منظور از اين نياز اين نيست كه به خاطر ترك آن به عُسر و حرج بيفتد، بلكه همين اندازه كه ازدواج از شؤون زندگى او باشد كافى است.