279

كتاب الحج

414-سؤال:

كسى كه نماز طواف او باطل باشد، حج او باطل مى‌شود يا نه؟

جواب:

بخصوص اين مسأله تصريحى در كلام علما در نظر نيست. بلى مسأله ترك نماز را متوجه شده‌اند و مشهور و اظهر در صورت نسيان نماز طواف، اين است كه هر گاه عود كل طواف و به جا آوردن نماز مستلزم مشقتى نيست بر گردد و به جا آورد و هر گاه بر او شاق باشد، هر جا كه به خاطرش آيد، همان جا نماز را بكند. و اين مقتضاى جمع بين الاخبار است. و ظاهر اين است كه جاهل به وجوب نماز هم حكم او چنين است. چنانچه حديث صحيح دلالت بر آن دارد. و اما هر گاه كسى عمدا ترك كرده باشد، پس شهيد ثانى در مسالك فرموده است كه اصحاب ما حكم آن را ذكر نكرده‌اند و اصل، اقتضاى آن مى‌كند كه با امكان بر گردد و به جا آورد. و با تعذر، هر جا كه ممكن شود به جا آورد. و ظاهر اين سخن، آن است كه حج هيچ وقت فاسد نمى‌شود و صاحب مدارك در آن اشكال كرده است و گفته است شكى در وجوب اتيان با امكان نيست. اما در صورت تعذر محتمل است كه نماز در ذمۀ او باقى ماند تا او را ممكن شود برگشتن.

و فرموده است كه در صحت افعال بعد از طواف هم اشكال است از راه اين كه صادق است كه افعال را به جا آورده، پس بايد مجزى باشد. و از راه اين كه چون كه بر وجهى كه شارع فرموده نكرده است، پس بايد مجزى نباشد و صاحب كفايه هم تابع او شده در اشكال و